De positie van middelgrote gemeenten staat onder druk. Het wordt – vanwege tekorten op het Gemeentefonds – voor middelgrote gemeenten steeds moeilijker om de begroting rond te krijgen. Dat heeft gevolgen voor (het kunnen uitvoeren van) de jeugdzorgtaken, de bereikbaarheid van middelgrote gemeenten, de leefbaarheid in dorpen en wijken en de woningbouwopgave. Dat schrijven de middelgrote gemeenten, verenigd in de M50, in een brief aan de informateur van de kabinetsformatie.

Middelgrote gemeenten zijn, in het bijzonder met het oog op de brede welvaart, onmisbaar voor ons land. De M50 ziet met name als het gaat om jeugdzorg, mobiliteit, leefbaarheid en wonen een groeiende kloof tussen ‘de grote stad’ en middelgrote gemeenten:

Jeugdzorg
De jeugdzorgkosten drukken zwaar op de begroting van middelgrote gemeenten. “Dat gaat ten koste van inwoners, voorzieningen en andere beleidstaken”, schrijven Koos Janssen (burgemeester Zeist) en Sjoerd Potters (burgemeester De Bilt) in de brief aan de informateur.

De middelgrote gemeenten stellen het nieuwe kabinet onder andere voor

• jeugdzorgbudgetten uit het Gemeentefonds te halen en apart te vergoeden;
• gemeenten de ruimte te geven om zelf te bepalen hoe zij regionaal samenwerken en jeugdzorg inkopen (omdat lokaal maatwerk dichtbij de inwoner het beste is om te doen wat nodig is);
• de invulling van middelen uit het Nationaal Plan Onderwijs (€ 8,5 miljard) samen met jeugdzorgregio’s en gemeenten te bepalen en de incidentele middelen voor preventie- en ondersteuningsaanbod structureel te maken.

Mobiliteit
De bereikbaarheid van middelgrote gemeenten, in het bijzonder met het openbaar vervoer, moet beter. Er wordt op dit moment te weinig geïnvesteerd in de duurzame bereikbaarheid en in de ontwikkeling van (H)OV knooppunten. Dat heeft negatieve gevolgen voor woningbouw en werkgelegenheid.

De middelgrote gemeenten stellen het nieuwe kabinet onder andere voor

• meer te investeren in de bereikbaarheid van middelgrote steden – bijvoorbeeld door voor- en natransport via deelmobiliteit en door gerichte fietssnelwegen aan te leggen om de afstand naar het OV knooppunt te verkorten.

Leefbaarheid & Wonen
De middelgrote gemeenten hebben ruimte én locaties om betaalbaar te wonen. Ze willen graag financieel bijdragen aan de woningbouwopgave en investeren in de leefbaarheid. Middelgrote gemeenten komen niet in aanmerking voor aanvullende financiële steun van het Rijk vanwege het criterium van minimaal 500 woningen.

De middelgrote gemeenten stellen het nieuwe kabinet onder andere voor

• het criterium van de woningimpuls los te laten en de logische stap te maken naar een ondergrens van 200 woningen of een bundeling van pro0jecten, zodat middelgrote gemeenten ook toegang krijgen tot die woningimpuls;
• voldoende stikstofruimte vrij te maken voor de bouw in (onder andere) middelgrote gemeenten door resultaatverantwoordelijkheid te nemen voor nationale bronmaatregelen en door provincies in staat te stellen gebiedsgerichte maatregelen te nemen met een regionale stikstofverdeling.

De M50 brengt met deze brief onbenutte kansen in beeld en doet het nieuwe kabinet een handreiking om met elkaar grote landelijke opgaven het hoofd te bieden.