Aanbod voor vernieuwing
Middelgrote gemeenten vormen de ruggengraat van Nederland. Eén op de drie Nederlanders woont in een middelgrote gemeente. En voor nog veel méér Nederlanders zijn middelgrote gemeenten de plek waar ze winkelen, werken, recreëren of waar hun kinderen naar school gaan. Middelgroot is de ideale schaal. Krachtig én flexibel. Dichtbij én deskundig. Middelgrote gemeenten zijn daardoor sterke motoren voor vernieuwing, noodzakelijk voor een dynamisch Nederland.
Want vernieuwen en experimenteren is nodig: voor betaalbare zorg op maat, voor duurzaamheid, voor vertrouwen en betrokkenheid in onze democratie. Middelgrote gemeenten van Nederland bieden zich bij het nieuwe kabinet aan als voortrekkers en laboratorium.
We staan klaar om samen met het nieuwe kabinet aan de slag te gaan. Daarbij bieden we de volgende bouwstenen voor het regeerakkoord aan:
1. Respecteer de uitgangspunten van de decentralisaties en ontwikkel met ons een aanpak voor
verwarde personen en mensen met GGZ-problematiek.
2. Vernieuw en investeer met ons in duurzame binnensteden.
3. Geef de ruimte om zelf te experimenteren met differentiatie in het bestuur en de democratie.
4. Werk met ons aan het landelijk actieplan “Grensoverschrijdende Economie en Arbeid”.
5. Laten we samenwerken als betrouwbare partners. Voor het gemeentefonds blijven we de trap-op-
trap-af- systematiek hanteren. De opschalingskorting van 1 miljard moet van tafel.
Hieronder lichten we deze punten één voor één toe.
1. Experimenteren met innoveren in het sociaal domein
Een belangrijke opgave binnen het sociaal domein is dat de decentralisaties ook daadwerkelijk leiden tot veranderingen met impact: meer preventie en nieuwe, integrale zorg en dienstverlening op maat. Middelgrote gemeenten kunnen en willen deze innovaties samen met u versnellen.
Dit kan alleen als het Rijk de uitgangspunten van de decentralisaties respecteert door verantwoordelijkheden, bevoegdheden én middelen in evenwicht aan de gemeenten over te dragen. De gemeenten vragen om vertrouwen, om het accepteren van verschillen en het accepteren van de gevolgen van marktwerking in de zorg zoals de gevolgen van aanbestedingen. Ongewenste effecten van marktwerking moeten worden tegengegaan met betere wetgeving en niet met ingrepen in wat aan de gemeenten is overgedragen. Tevens vragen wij u maximale beleidsruimte te bieden in (sectorale) wet- en regelgeving.
Om hiermee concreet aan de slag te gaan, bieden wij aan de middelgrote gemeenten te benutten om te experimenteren. Graag voeren we met u pilots uit in het sociaal domein, waarbij we met elkaar nieuwe werkwijzen ontwikkelen en een beweging maken van systeemgericht werken naar maatwerk en oplossingsgericht handelen.
Een concreet voorbeeld van een terrein waarop wij graag samen willen vernieuwen is de GGZ-problematiek en de problematiek van verwarde personen in de samenleving. Als gevolg van extramuralisering zijn er in in onze gemeenten een toenemend aantal verwarde personen en mensen met een GGZ problematiek. Ook het contact van verwarde personen/personen met een GGZ problematiek in de samenleving, is toegenomen. In onze steden ontbreken specifieke voorzieningen voor deze doelgroep. Om ervoor te zorgen dat ook middelgrote gemeenten deze doelgroep op de juiste wijze kunnen helpen, overlast kunnen voorkomen en onnodige dure 2e lijnzorg kunnen vermijden, willen wij samen met u werken aan een effectieve aanpak. Als (middelgrote) gemeenten zien wij voor ons zelf een rol als regisseur. Wij zien een rol voor het zorgcircuit en met name de GGZ-instellingen op het gebied van preventie en vroeg-signalering. Ook willen wij een goede maatschappelijke opvang en de juiste hulp en begeleiding organiseren om ervoor te zorgen dat mensen de essentiële leefgebieden op orde krijgen. Gezien onze schaal willen wij bij het uitvoeren van deze taak graag van betekenis zijn voor omliggende kleinere gemeenten.
Respecteer de uitgangspunten van de decentralisaties en ontwikkel met ons een effectieve aanpak van de problematiek rond verwarde personen en mensen met een GGZ-problematiek in onze samenleving.
2. Experimenteren met vernieuwen en verduurzamen van binnensteden
De functie van de Nederlandse (binnen)steden is fors aan verandering onderhevig. In het verleden was het zo dat elke stad een compleet voorzieningenaanbod kende en dat de winkelfunctie de centra domineerde. Door wijzigingen in het koopgedrag van het winkelend publiek zijn er minder winkelpanden nodig. Als antwoord op deze ontwikkelingen zien we de afgelopen jaren een beweging op gang komen waarbij steeds meer sprake is van een stedennetwerk waarbij de diverse steden zich steeds meer in specifieke functies specialiseren: winkelen doe je in stad A, uitgaan in stad B, studeren in stad C en werken in stad D.
De afnemende winkelfunctie leidt in veel steden tot leegstand en dreigende verloedering van (delen van) binnensteden die terecht als dreigend en verlammend wordt ervaren. Deze negatieve ontwikkelingen kunnen echter juist ook een kans zijn om te komen tot grootschalige vernieuwingen in stedelijke functies en structuren. Zeker als we er in slagen een combinatie te maken met klimaat- en duurzaamheidsdoelstellingen. Dit vereist durf en nieuwe, onorthodoxe maatregelen.
Ook op dit punt bieden middelgrote steden zich aan als mede-experimenteerders voor binnenstedelijke vernieuwingen. Wij pleiten voor een experimenteel nieuw stimulerings-/subsidiefonds, waaruit grootschalige stedelijke ingrepen ondersteund worden, waarbij als voorwaarde gehanteerd wordt dat ingrepen zowel stedenbouwkundige als klimatologische c.q. duurzaamheidseffecten moeten hebben. Het huidige tijdsgewricht is gunstig om deze investeringen te doen. Er is een toenemende vraag naar meer op de toekomst gerichte (woon)ruimte en investeringen zijn door de lage rente goedkoop.
Vernieuw en investeer met ons in duurzame binnensteden.
3. Experimenteren met democratie
Hoe klein het oppervlak van Nederland ook is, we zijn een pluriform land: het karakter en de opgaven van steden, dorpen en gemeenschappen zijn zeer divers. Gemeenten staan voor de opgave de samenleving(en) goed te besturen. We kunnen stellen dat gemeenten wat dat betreft de afgelopen jaren veel hebben bereikt. Toch zien ook wij reden voor zorg: het maatschappelijk onbehagen neemt toe en het vertrouwen in de politiek neemt af. Daarnaast zien we een toenemend belang van de regio’s.
Om een antwoord te geven op deze ontwikkelingen zoeken middelgrote gemeenten naar mogelijkheden van samenwerking met de samenleving en nieuwe vormen van regionale samenwerking. We verkennen hoe directere vormen van democratie en burgerparticipatie samen kunnen gaan met representatieve democratie. We willen deze zoektocht graag intensiveren door experimenten de ruimte te geven en te differentiëren tussen gemeenten in de manier waarop we het lokale bestuur vormgeven. Dit alles met als doel het contact met de samenleving te versterken en meer maatschappelijke resultaat te bereiken.
Een goede aansluiting bij de samenleving kan het best worden bewerkstelligd door te beginnen bij onze inwoners. Willen we het vertrouwen in de overheid en gemeenten doen toenemen dan moeten we de mensen serieus nemen: naar hen te luisteren, hen informeren en met hen in gesprek gaan. De uitkomst van deze gesprekken kan de basis zijn voor experimenten en verschillen in de vormgeving van lokale democratieën. In de ene gemeente kan de gemeenteraad besluiten het aantal raadsleden te verkleinen, in de andere gemeente kan men er bijvoorbeeld voor kiezen één keer in de vijf jaar verkiezingen te houden.
Het PMG doet u het aanbod om samen met ons en onze inwoners experimenten op te zetten om buiten de huidige kaders te experimenteren met lokale democratie, te leren en structureel te vernieuwen. Met u willen we werken aan gemeenten en overheden die vertrekken bij mensen en de waarden die mensen belangrijk vinden. Wij vragen u hiervoor ruimte te creëren door een experimenteerbepaling op te nemen in de Gemeentewet (en eventueel andere wetten).
Geef ons de ruimte om zelf te experimenteren met differentiatie in het bestuur en de democratie en neem een experimenteerartikel op in de gemeentewet.
4. Kansen benutten over de grens
Er zijn volop kansen in grensregio’s op het gebied van onder andere de arbeidsmarkt, het onderwijs en de zorg. In het verleden is de grens een barrière geweest om deze kansen te pakken. Om deze barrières te slechten werken grensgemeenten aan structurele grensoverschrijdende samenwerking. Het is van cruciaal belang dat er op decentraal niveau, in de Euregio’s, een samenhangende benadering komt op de thema’s informatievoorziening, arbeidsbemiddeling, erkenning van kwalificaties, aansluiting onderwijs-arbeidsmarkt en grenseffecten.
Op is 30 januari 2017 is het actieplan “Grensoverschrijdende Economie en Arbeid” gepresenteerd. Dit actieplan is multi-level opgesteld door de vertegenwoordigers van diverse ministeries, alle grensprovincies, grensgemeenten, de Euregio’s, de VNG en het MKB. Het actieplan biedt duidelijkheid op welk schaalniveau het initiatief ligt om de diverse benoemde grensbelemmeringen aan te pakken c.q. op te lossen. De middelgrote gemeenten willen samen met u de kansen in de grensregio’s benutten en in de praktijk invulling geven aan grensoverschrijdende samenwerking.
Wij bieden ons aan als gesprekspartner om met elkaar vanuit de praktijk te werken aan het landelijk actieplan voor grensoverschrijdende samenwerking in grensregio’s.
5. Rijk en gemeenten werken samen als betrouwbare partners
Zowel het Rijk als gemeenten zijn van grote betekenis voor onze inwoners. Om onze taken goed te kunnen doen, is het van belang goed samen te werken en betrouwbare partners te zijn. Ten aanzien van het gemeentefonds geldt al sinds lange tijd de afspraak dat een groei (of krimp) van het fonds gelijk is aan de groei of krimp van de netto rijksuitgaven, de zogeheten samen trap op, trap af-systematiek. Het toepassen van efficiencykortingen past hierin niet. Het voor gemeenten van belang dat de hoogte van de uitkering van het gemeentefonds voorspelbaarder wordt.
Laten we samenwerken als betrouwbare partners. Voor het gemeentefonds blijven we de trap-op-trap-af-systematiek hanteren. De opschalingskorting van 1 miljard moet van tafel.
Platform Middelgrote Gemeenten (PMG)
Het PMG is een netwerk van gemeenten met een centrumfunctie en/of stedelijke problematiek. 39 middelgrote gemeenten met een inwonertal tussen de 30.000 en 80.000 zijn lid. De gemeenten staan model voor ca. 75 gemeenten met ruim 5,5 miljoen inwoners.
De volgende gemeenten zijn lid van het PMG: Barneveld, Bergen op Zoom, Coevorden, De Bilt, De Ronde Venen, Den Helder, Doetinchem, Etten-Leur, Gorinchem, Harderwijk, Heerhugowaard, Hoogeveen, Kampen, Kerkrade, Leidschendam-Voorburg, Lochem, Meierijstad, Nieuwegein, Nijkerk, Oldambt, Papendrecht, Peel en Maas, Pijnacker-Nootdorp, Ridderkerk, Rijssen-Holten, Roermond, Soest, Tiel, Utrechtse Heuvelrug, Valkenswaard, Veenendaal, Veldhoven, Velsen, Venray, Waalwijk, Winterswijk, Woerden, Zeist.